Passie voor het Vrijwilligerscollege (1)

Marja Berkenbosch

Mensen die, op wat voor manier dan ook, hun vergaarde kennis met enthousiasme en passie inzetten voor Vrijwilligerscollege Hoogeveen. Ze zijn talrijk. Wat is hun achtergrond en wat beweegt hen? De redactie van VC gaat met ze in gesprek, schetst een beeld en zet ze welverdiend in het spreekwoordelijke zonnetje. Hun bijdrage is immers ontegenzeggelijk belangrijk.

Hoe is deze rubriek tot stand gekomen?

Er zijn zoveel vrijwilligerscolleges van uiteenlopende aard. Ieder onderwerp vraagt haar specifieke expertise, die in de meeste gevallen ook wel voorhanden is. Mensen die doceren hebben niet alleen de benodigde kennis, maar er gaat in de meeste gevallen ook een bijzonder verhaal achter de persoon in kwestie schuil. Met wie hebben we zoal van doen en wat zijn hun beweegredenen? Dat is met name interessant.

Als je op de vaste 'speeldagen', maandag en donderdag, bij Vrijwilligerscollege Hoogeveen over de vloer komt, kun je vrij snel signaleren wat de boventoon voert. Naast de gezellige, collegiale sfeer, werkt het team er 'achter de schermen' hard aan om de voorbereidingen van de colleges rond te krijgen. Daar komt heel wat bij om de hoek kijken. Het team investeert wekelijks behoorlijk wat uren om het Vrijwilligerscollege volwaardig aan te kunnen bieden. Dat werpt zijn vruchten af. Zo hadden we afgelopen jaar voor het college AVG de succesvolle primeur om, vanwege het significant hoge aantal aanmeldingen, meerdere bijeenkomsten te beleggen. Niet alleen de voorbereidingen van 'Team VC' zijn debet aan resultaat, maar niet in de laatste plaats de wezenlijke bijdragen van de mensen die de onderwerpen doceren.

Normaal gesproken verloopt het contact tussen de medewerkers van VC en de docenten c.q. trainers uitsluitend zakelijk. Afgelopen seizoen was dat echter sowieso één keer niet het geval. Vanwege de destijds openstaande vacatures voor gastheer/gastvrouw bij VC, die inmiddels allang zijn opgevuld, was 'onze' Arlette aanwezig bij het college voetmassage en handmassage. Zij was bijzonder lyrisch over de wijze waarop de kleurrijke Marja Berkenbosch dit college presenteerde. Berkenbosch is een sprankelende, eigengereide en unieke persoonlijkheid, die allesbehalve opgaat in de massa. Reden te over om Berkenbosch te benaderen voor een diepte-interview, om haar daar vervolgens aan te onderwerpen. Toen ik haar benaderde, haakte ze gretig in op de getoonde avances. Ik spreek met haar af op een zonnige, doordeweekse dag op het hoofdkantoor van SWW in Hoogeveen.

Toen ik haar ontmoette trof ik een vrolijke en enthousiaste Berkenbosch. Haar stemming was een reflectie van de zonnige weersomstandigheden op dat moment. De vragen die ik voorbereid had voor dit gesprek waren logischerwijs gerelateerd aan 'de handen en voeten'. Die kwamen, onder het genot van een overheerlijk bakje koffie, dan ook snel ter sprake. Marja Berkenbosch is in het verleden docent geweest op het Alfa College te Hoogeveen. "Tijdens mijn periode bij het Alfa College ben ik docent geweest voor de mbo-opleiding schoonheidsverzorging (niveau 3 en 4). Voet- en handmassage was een tak van sport binnen de schoonheidsverzorging waar ik mij nadrukkelijk mee bezig hield. Er zitten heel veel verschillende soorten massagetechnieken in de opleiding, die ik mocht doceren. Mensen leren masseren was echt mijn stokpaardje, maar het is de essentie om ze eerst te leren voelen. Daar begint alles mee. Als je dat durft kan je ook masseren. Massage is een kwestie van aanraken op velerlei niveaus. Bij aanraking stroomt de energie. Het mooie van het docentschap vond ik de omgang met leerlingen, die was geweldig.”, aldus een bevlogen Berkenbosch. Ze vervolgt haar verhaal: “Van de interactie met leerlingen heb ik heel veel geleerd. Ik zei altijd tegen leerlingen dat ik net zoveel van jullie leer als jullie van mij. Dat is altijd een interessante wisselwerking. Mijn standaard lag op leergebied altijd erg hoog, hierdoor leerde ik de dames wel wat kunstjes.”, zegt ze op lachende toon. Op de vraag hoe ze bij Vrijwilligerscollege Hoogeveen terecht is gekomen antwoordde ze als volgt: “Janet Bos, een goede vriendin van mij die destijds actief was voor Vrijwilligerscollege, heeft de allereerste aanzet gegeven voor de totstandkoming van de workshop voetmassage en handmassage. Janet bracht mij in contact met Mariëlle Vogelzang. Zo is het balletje uiteindelijk gaan rollen.” Berkenbosch raakt niet uitgesproken over haar grote passie. Ze gaat onverminderd enthousiast door met haar betoog en haalt een treffend voorbeeld aan uit het verleden over wat de ultieme massage zou moeten zijn. “De meest intieme delen die je kunt masseren zijn de buik en de voeten. Ik kan me herinneren dat er tijdens een les massage door iedereen gemasseerd werd en het opeens stil viel. Je kon een speld in het lokaal horen vallen. Toen dacht ik: yes, dit is het! Er was duidelijk sprake van verbinding en vertrouwen.”

Berkenbosch gaf zowel reguliere als particuliere lessen tijdens haar werkzame periode. “De reguliere ‘kippetjes’ zeg maar, van 16 tot 22 jaar, vielen onder mijn hoede. Zelf aangeraakt willen worden is een essentiële voorwaarde tot het volgen van onze opleiding, maar het moet kunnen. Als die volwassenen zich openstellen ontstaat er verbinding. Hoe veiliger de masseur is, des te veiliger de ‘cliënt’ zich open kan stellen en kan ‘ontvangen’. Sommigen zijn nooit gemasseerd en hebben die ervaring niet. Als je je niet kunt ontspannen als masseur, zal een cliënt dat zelf ook nooit doen.”

Op de vraag wat de workshops precies inhielden, antwoordde ze: “De workshops waren heel basaal, maar massage is in wezen ook basaal. Het ontmoeten en begroeten van elkaar tussen cliënt en masseur is een belangrijk uitgangspunt, want dat maakt het toegankelijk.” Als de ‘spirituele’ kant van masseren wordt aangehaald en haar de vraag wordt voorgelegd of het überhaupt een spirituele kant heeft, reageert Berkenbosch enigszins aarzelend en terughoudend, maar niet ontkennend. “Alles is energie. Zoals ik hier met jou zit is er door het samenzijn een bepaalde moleculaire werking opgang gekomen. Zonder een zekere trilling zou ik niet met jou kunnen praten. Soms denk ik ook, als het spirituele aspect ter sprake komt: doe maar normaal met je ‘spiri’”, zegt ze nuchter. Om vervolgens gehaast erachteraan te zeggen: “Er ligt een wazige deken over het spirituele, maar dat is totaal niet nodig. Ik gebruik dat woord eigenlijk nooit, want het doet afbreuk aan de werkelijke betekenis. Voor mij is lichaam en geest één. Als er een defect is in je lichaam optreedt, zit daar een zekere boodschap achter. Het is lang niet altijd gemakkelijk om dat te traceren, absoluut niet. Maar het geeft je de kans om naar een stukje in jezelf te kijken.” Ze maakt meteen een mooi bruggetje naar haar eigen vakgebied: “Massage dient als middel om het lichaam in balans te krijgen. Ontspanning speelt daar honderd procent een cruciale rol in. Het zal je misschien niets zeggen, maar wij hebben als mens zijnde bijvoorbeeld de Spoas-spier. Het loopt van je ribben tot het bekken en zorgt ervoor dat wij ons weer meer leren ontspannen. Mensen met onderrug gerelateerde klachten kunnen enorm baat hebben bij het laten masseren van die spier." Berkenbosch vindt dat mensen tegenwoordig een te gejaagd bestaan leiden. "Als dieren stress hebben, dan staan ze te trillen en dat is in feite ontstressen. Dat is een mechanisme wat zij nog intact hebben. Wij mensen zijn dat vergeten. De huidige maatschappij brengt zo ontzettend veel prikkels met zich mee. De spier waar ik zojuist aan refereerde wordt vergeten te ontspannen. Het lichaam herkent de ontspanning niet meer."

Berkenbosch lijkt niet helemaal tevreden over hoe ze haar visie op spiritualiteit heeft geformuleerd. "Om weer even terug te gaan naar ontspanning. Door een aandachtige massage te geven, kun je ontspanning creëren. Spiritualiteit betekent voor mij een stukje bewustzijn, het leven geeft je de kans om je bewust te zijn van lichaam en geest. Wat ik altijd in mijn lessen vertelde is het volgende. Stel je voor dat je een verschrikkelijke rotdag hebt gehad op kantoor. Je baas zat de hele dag te zeuren en je komt thuis met hoofdpijn. Je voelt je rot. Je voeten zijn dan meestal koud, want in je hoofd zit teveel energie. De energie is weggehaald uit je voeten, want 'een vat is een vat', er is niet meer energie. Een ander voorbeeld kan zijn dat je examen moet doen, waar je huizenhoog tegenop ziet. De volgende dag ben je aan de diarree. Dat is logisch, want je hoofd en darmen staan in verbinding. Eigenlijk zijn je darmen je tweede hersenen. Het is één met elkaar. Je darmen willen zich lozen omdat je zenuwachtig bent. Je bewustzijn zorgt voor herkenning."

Binnen haar eigen familiekring is er ook belangstelling voor de 'grillen' van Berkenbosch en dat zorgt af en toe voor hilarische taferelen. “De laatste keer dat ik een workshop gaf was mijn schoonzusje ook aanwezig. Zij zag mij van een kant die ze totaal niet kende. Wij zijn allebei mantelzorger van een tante en mijn schoonzusje had onze tante bij het eerstvolgende bezoek verteld dat ik workshops geef. Toen ik zelf weer bij mijn tante kwam vroeg zij of ik mijn diploma’s wel heb. Heerlijk adrem.”, lacht Berkenbosch.

Ons gesprek loopt gestaag ten einde. Tot slot vraag ik aan Marja Berkenbosch wat moeilijker is, handmassage, voetmassage of nekmassage. Met een door vertwijfeling beroerd gezicht zegt ze: “Dat vind ik heel lastig om te zeggen. Je kunt als ‘leek’ prima met nekmassage beginnen, maar handmassage is toch het meest eenvoudige en toegankelijke om te doen. Mensen willen doorgaans graag handmassage leren.” Berkenbosch sluit net zo gepassioneerd af, zoals we het gesprek eveneens begonnen zijn. “Met voetmassage masseer ik altijd één voet, om te kijken hoe die andere voet aanvoelt. De ervaring leert dat de gemasseerde voet meestal warm en prettig aanvoelt. Dat is logisch, want daar is aandacht voor geweest in de vorm van contact en verbinding. De niet-gemasseerde voet voelt na afloop vaak minder ‘aanwezig’ aan. Dat is erg interessant en niet zozeer aan leeftijd gerelateerd. Tot aan de laatste lesdag was ik altijd bezig om de dingen zo eenvoudig mogelijk te doceren. Het lesgeven aan leerlingen was dan altijd een uitdaging voor mij, want ieder mens is anders. Als het moeilijk verliep zocht ik naar manieren om te kijken hoe ik ze daarin kon bereiken.”, zo besluit ze dit bijzondere en mooie gesprek.

---